هم اکنون در ایران در مقاطع مختلف آموزش عالی گرایشهای رشته مهندسی پزشکی به شرح زیر می باشد:
از رشته های تخصصی شاخه مهندسی پزشکی است که مسئولیت پیاده سازی تکنولوژی پزشکی و بهینه سازی خدمات بهداشتی و درمانی دارد.نقش مهندسی پزشکی بالینی شامل آموزش و نظارت تکنسین تجهیزات پزشکی(biomedical equipment technicians BMETs)، همکاری با قانون گذاران و بازرسین بیمارستان های دولتی و دادن مشاوره‌ی فنی برای دیگر کارکنان بیمارستان مانند پزشکان، مدیران، آی تی و…. می باشد.مهندس پزشکی گرایش بالینی همچنین براساس تجربه‌های بالینی خود به تولیدکنندگان وسایل پزشکی در زمینه بهبود طراحی‌های آینده شان مشاوره می‌دهد درحالی که به عنوان ناظر بر پیشرفت قسمت‌های فنی بیمارستا‌ن‌ها، الگوهای خرید آن‌هارا با توجه به بخش تولید راهنمایی می‌کند.
توجه اصلی آنها بر اجرای عملی تکنولوژی باعث شده که مهندسین این رشته بیشتر به سمت دوباره طراحی و پیکربندی دوباره گرایش پیداکنند .در حال حاضر در این برهه زمانی، بیشتر تلاش‌ها برای گسترش تاثیر مهندسی پزشکی بالینی در مسیر زیست پزشکی نوین است.مهندس پزشکی بالینی در نقش‌های مختلف خود، ازآنجایی که به هردو نقطه نظر (تولید و مصرف کننده)”در خط مقدم” نزدیک است و هم در ساخت و فرایند محصولات آموزش دیده است، به شکل یک “پل یا رابط” بین تولید کننده‌های محصولات پزشکی و مصرف کنندگان نهایی است.بخشهای مهندسی پزشکی بالینی بیمارستان‌های بزرگ گاهی اوقات نه تنها مهندسان زیست پزشکی را استخدام می‌کنند، بلکه از مهندسین صنعتی / سیستم برای تحقیق در عملیات‌ها، عوامل انسانی، تجزیه و تحلیل هزینه، ایمنی، و غیره کمک می‌گیرند.
گرایش بیوالکتریک از رشته مهندسی پزشکی دامنه بسیار وسیعی را شامل می شود اما در تعریفی کوتاه ، بیوالکتریک را می توان علم استفاده از اصول الکتریکی ، مغناطیسی و الکترومغناطیسی در حوزه پزشکی دانست ؛ همچنین الگوبرداری از سیستم های بیولوژیکی در طراحی های نوین مهندسی نیز در حیطه این علم قرار دارد . در واقع یک مهندس بیوالکتریک علاوه بر این که به تمام گرایشهای مهندسی برق (به ویژه گرایش الکترونیک در مقطع کارشناسی و گرایشهای کنترل و مخابرات در مقاطع بالاتر) با دیدگاهی از حوزه علم خود نظر دارد ، از برخی از شاخه های مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات نیز در حیطه علم مهندسی پزشکی یاری می جوید . هدف از ایجاد این گرایش در مقطع کارشناسی ، تربیت مهندسان الکترونیکی است که با گذراندن واحدهای درسی و آزمایشگاهی نظیر فیزیولوژی ، آناتومی و فیزیک پزشکی ، به نوعی بلوغ ذهنی و توانایی علمی در حوزه پزشکی دست یابند . دانشجویان پس از فراگیری علوم پایه مهندسی مثل ریاضی و فیزیک و تا حد مختصری علوم پایه پزشکی با مدارهای الکتریکی و تکنیکهای بکار رفته در تجهیزات پزشکی مانند سیستمهای تصویر برداری ، سیستمهای پرتوپزشکی ، سیستمهای بکار رفته در اتاق عمل و بخش های CCU و ICU و تجهیزات الکتریکی بکار رفته در بدن آشنا می شوند . البته این آشنایی ها محدود می باشد و جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه ، تحصیل در مقاطع بالاتر مورد نیاز است .
الف – پردازش سیگنال های حیاتی
ب – پردازش تصاویر پزشکی و سیستم های تصویربرداری
پ – پردازش صوت وگفتار و طراحی سیستم های گفتار درمانی جهت کمک به معلولین گفتاری
ت – مدلسازی سیستم های بیولوژیک
ث – طراحی بخش های الکترونیکی و کنترل اعضاء و اندام مصنوعی و ساخت وسایل توانبخشی
ج – ثبت سیگنال های حیاتی و طراحی سیستم های مانیتورینگ بیمارستانی
چ – طراحی و ساخت سیستم های درمانی و آزمایشگاهی پزشکی
طراحی و ساخت سيستم های درمانی و آزمايشگاهی پزشکی ، طراحی بخش های الکترونيکی و کنترل اعضاء و اندام مصنوعی ، پردازش تصاوير پزشكی و تصويربرداری و … نیز از حوزه های کاری مهندسی پزشکی در گرایش بیوالکتریک است.
طبق نظر دانشجویان مهندسی پزشکی و فارغ التحصیلان این رشته ، در ایران بهترین بازار کار متعلق به گرایش بیوالکتریک هست چرا که در حال حاضر خرید و فروش تجهیزات پزشکی 80 درصد از صنعت پزشکی را شامل می شود و با توجه به نیاز تمام بیمارستان ها و مراکز درمانی به دستگاه های پزشکی ، مهندس بیوالکتریک می تواند با طراحی و ساخت این تجهیزات و در نتیجه فروش آن ها ، به درآمد بالایی برسد.
رشته مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک به استفاده از مکانیک کلاسیک در زمینه‌های علوم زیستی و سیستم های بیولوژیکی مانند انسان، جانوران، گیاه، اندام، یاخته(سلول) است.شاید یکی از بهترین تعاریف از بیومکانیک را هربرت هتزه در سال ۱۹۷۴ میلادی بیان کرده است:”بیومکانیک مطالعه ساختار و عملکرد سیستم های بیولوژیکی با استفاده از روش های مکانیک است”واژه بیومکانیک در ابتدای دهه ۱۹۷۰ توسعه یافت، که توصیف کننده استفاده از مهندسی مکانیک در سامانه‌های زیست‌شناسی و مهندسی پزشکی است می‌پردازد. استفاده از قوانین دینامیک جامدات برای تحلیلهای حرکتی؛ دینامیک سیالات برای ارزیابی جریانهای درون محیطهای زیستی؛ ترمودینامیک و انتقال حرارت برای تحلیل رفتارهای سلولی و انتقال مواد و جرم بین موجود زنده و محیط و رباتیک برای خلق وسایل تشخیصی و درمانی جدید نیازمند درک مسایل محیطهای زنده از زاویه‌ی مهندسی است. پیشرفت در این شاخه به ساخت قلب مصنوعی، دریچه‌های قلب، ساخت مفاصل مصنوعی، ساخت ارتزها و پروتزها، ابزارهای کمکی تشخیصی و جراحی، درک بهتر از عملیات و کارکرد قلب، ریه، شریان‌ها، مویرگ‌ها، استخوانها، غضروف‌ها، تاندون‌ها، دیسکهای بین مهره‌ای و پیوندهای سیستم اسکلتی-عضلانی بدن شده‌است.
گرایش بیومکانیک مهندسی پزشکی در ارتباط با ارتز و پروتز است که با استفاده از مکانیک کلاسیک ، در زمینه علوم زیستی به تحقیق می پردازد. مهندسان بیومکانیک در زمینه ساخت اعضای مصنوعی مثل پای مصنوعی ، گوش مصنوعی ، دست مصنوعی و همچنین دستگاه های توانبخشی مثل ویلچر ، دستگاه تقویت مچ دست ، دستگاه تقویت انگشتان دست و … تبحر لازم را به دست می آورند. در ایران مشاغل مربوط به این گرایش بیشتر تحقیقاتی هستند و هنوز خیلی توسعه نیافته است اما در خارج از کشور ، فرصت های شغلی بسیار عالی می تواند در انتظارتان باشد.
این گرایش شامل 54 واحد درس تخصصی است که مهم ترین آن ها عبارتند از آناتومی و فیزیولوژی ، استاتیک ، مقاومت مصالح ، ریاضیات مهندسی ، دینامیک در مهندسی پزشکی ، ترمودینامیک در مهندسی پزشکی ، خواص مواد مهندسی و …. همچنین آزمون ارشد گرایش بیومکانیک با آزمون ارشد مهندسی مکانیک ، به صورت مشترک برگزار می شود.
رشته مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال از حدود ۵۰ سال پيش به عنوان يك زمينه ی علمی مطرح شد و همانند ديگر گرايش‌های مهندسی پزشكی برپايه ی تركيب چند رشته بنا شد. در اين رشته بطور معمول برروی تهيه ی مواد گوناگون مصنوعی و طبيعی، طراحی روشهای ساخت و قالب‌گيری نهايی ماده و در نهايت اصلاح مواد برای كاربرد اختصاصی در پزشكی تحقيق صورت مي‌گيرد. توسعه ی انواع مدل‌های وسايل پزشكی نيازمند انتخاب، ساخت و آزمايش مواد است كه لازمه ی آن درك و فهم درست از شيمي و فيزيك مواد و شناخت محيط بيولوژيك بدن است. به عبارت ديگر بايد توجه داشت كه آينده‌ی علم بيومتريال در گرو توانائي ما در فهم كشفيات جديد در شيمي، فيزيك، بيولوژی و پزشكی است.
بطور كلی موارد استفاده‌ی بيومتريال‌ها در جايگزينی و تعويض اعضاء و اندام‌هايی از بدن است كه بر اثر بيماری يا آسيب، كاربری خود را از دست داده‌اند تا از اين طريق جراحت يا بيماری اعضاء مذكور التيام پذيرد، كاربري و عمل آنها اصلاح شود و ناهنجاری يا وضعيت غير طبيعی آنها تصحيح گردد.
همچنان كه اشاره شد نقش رشته ی بيومتريال به طور قابل توجهی تحت تأثير پيشرفت‌های بدست آمده در بسياری از زمينه‌های پزشكی و مهندسی بوده است. در واقع وظيفه‌ی اصلي يك مهندس بيومتريال بدست آوردن اطلاعات لازم برای حل مسائل عملی و متداول در زمينه ی مواد مرتبط با بدن انسان است.
بطور مثال از آنجاكه بسياری از اعضاء و بافتهای جايگزين شونده، آسيب ديده و يا بيمار هستند، لذا يك محقق بايد تغييرات سلولی را بشناسد كه منجر به نارسايی عملكرد سلول و رفتار غير معمول آن می گردد.در بسیاری ازموارد اثر بيومتريال و يا وسيله ی پزشكی روی بافت، تنها بعد از در تماس قرار دادن ماده و سلول مشخص می شود و لذا محققان بيومتريال بايد قادر باشند اثرات بيومتريال را روی سلول، بافت و اعضاء ارزيابی كنند. انجام بررسی‌های ايمنی، نيازمند درك چگونگی واكنش سلول و بافت با ماده كاشتنی است.
رشته ی بيومتريال با توجه به سابقه ی طولانی مدت درجايگزينی بافتها توسط مواد طبيعی و يا مواد ساخته ی دست بشر بطور چشمگيری در قرن بيستم پيشرفت كرده است. بطوركلی مواد مورد استفاده در بدن را به چهار گروه عمده دسته‌بندی می‌كنند كه عبارتند از فلزات، سراميك‌ها، پليمرها و كامپوزيت‌ها.
در بيومتريال زمينه‌های مختلف و رو به رشدی وجود دارد كه از آن جمله می توان به مهندسی بافت، سيستم‌های رهايش كنترل شده دارو، اصلاح سطوح مواد، نانوتكنولوژی، بيوسنسورها و . . . اشاره كرد كه هر يك در جايگاه خود خدمات منحصر بفردی در جهت بهبود زندگی انسان ارائه می دهند. لازم به ذكر است كه مهندسی بافت، سيستم‌های انتقال دارو و بيوسنسورها از جمله مواردی هستند كه منحصر به رشته ی بيومتريال هستند. به عنوان مثال در زمينه ی رهايش كنترل شده ی دارو اميدها ی زيادی برای درمان يا تسكين بيماری‌های خطرناك و صعب العلاجي مانند سرطان، فشار خون و ديابت فراهم گرديده است، يا در زمينه مهندسی بافت ترميم اعصاب قطع شده وجايگزينی غضروف از جمله موارد مورد تحقيق است.
با توجه به مطالب آموزش داده شده در طول دوران تحصيل دانشگاهی، بطور خلاصه توانايی‌های يك مهندس پزشکی بيومتريال را می‌توان بدين صورت برشمرد:
۱ – آشنايی كامل با علم توليد و كاربرد مواد شامل پليمرها، فلزات، سراميك‌ها و كامپوزيت‌ها
۲ – شناخت كافي در زمينه ی برقراری ارتباط مواد با محيط بيولوژيك بدن نظير آناتومی و فيزيولوژی بافتهای مختلف بدن
۳ – روشهای اصلاح سطح، پوشش‌دهي مواد و بهينه نمودن خصوصيات سطحی
۴ – آشنايی كامل با مبحث مهندسی بافت كه يكی از جديدترين دستاوردهای بشر براي دستيابی به جايگزين‌های مصنوعی است. عمر رشته مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال(بیومواد) در دنيا كمتر از ۲۰ سال است كه خوشبختانه در ايران نيز تحقيقات گسترده و دامنه‌داری در مورد آن انجام شده است. از آن‌جمله می‌توان به ساخت داربست‌های مهندسی بافت استخوان، غضروف، پوست و . . . توسط دانشجويان دانشگاه صنعتي اميركبير اشاره نمود.
۵ – آشنايی با روشهای نوين دارورساني وانتقال كنترل شده داروها به بدن. به عنوان مثال نحوه‌ی انتقال طولانی مدت داروهای ضد بارداری (نورپلنت)
۶ – شناخت روش‌هاي تخريب پليمرها، خوردگي فلزات و اضمحلال سراميك‌ها
۷ – آشنايي با مبحث بيوسنسورها
۸ – آشنایی مقدماتی با اصول و عملكرد تجهيزات پزشكی و سيستم‌های آن
بدين ترتيب، با توجه به منابع بسيار فراوان مواد اوليه فلزی، سراميكی و پليمری در كشور و توانمندی مهندسان ايرانی، شرايط مناسبی برای رسيدن به خودكفايی و يا محدود كردن واردات بسياری از تجهيزات پزشكی مورد نياز كشور فراهم شده است. لذا بايد گفت كه توجه بيشتر به رشته مهندسی پزشکی گرایش بیومواد می‌تواند سبب تقويت زمينه‌های ارتباطی پزشكان و مهندسان در جهت رفع مشكلات پزشكی در قالب همكاريهای مشترك گردد.
از آنجاكه رشته ی بيومتريال يك رشته‌ی تازه تأسيس در بسياری از دانشگاه‌های جهان است، بنابراين با توجه ويژه به آن مي‌توان حداقل در اين رشته فاصله علمی كشور را با ديگركشورهای پيشرو تا حدود زيادی كاهش داد، بويژه در زمينه‌ی نانوتكنولوژی كه ازاولويت‌های مهم بسياری ازكشورها و از جمله كشور عزيزمان است. تربيت نيروهای متخصص متناسب با نياز كشور و طبيعت چند جانبه‌ی اين علم باعث می‌شود تا متخصصان بيومتريال با جمع كردن جنبه‌های مختلف علوم، بهترين راه حل‌های عملی را برای مشكلات پزشكی پيدا كنند.
به کارگیری بافت های زنده و مواد مصنوعی برای کاشت آن ها در بدن ، از حوزه های کاری مهندسان پزشکی در گرایش بیومتریال است. دانشجویان این رشته با گذراندن حدود 49 واحد درسی تخصصی همچون فیزیولوژی و آناتومی ، استاتیک و مقاومت مصالح ، بیوشیمی ، مبانی علوم و تکنولوژی پلیمر ها ، هیستولوژی و پاتولوژی ، مقدمه ای بر بیولوژی سلولی ملکولی ، تجهیزات عمومی بیمارستان ها و کلینیک های درمانی و … می توانند ارتباط بین ساختمان و عملکرد اندام ها و بافت های بدن پستانداران را تشخیص دهند تا بتوانند از مواد طبیعی و مصنوعی برای رسیدن به اهداف تخصصی و کاری خود بهره بگیرند.
متخصص این گرایش ، با گروهی از کادر درمانی که شامل پزشکان ، پرستاران و تکنسین ها می باشند ، تیمی را تشکیل داده و وظیفه مهندس پزشکی است است که تجهیزات و دستگاه های لازم برای بیمارستان را تهیه کند و مسئولیت نگهداری ، تعمیر ، آموزش کار با دستگاه به تیم درمانی و بررسی اطلاعات حیاتی نیز بر عهده اوست.
رشته مهندسی پزشکی گرایش بافت عبارتست از استفاده از اصول و روشهای مهندسی و علوم زیستی جهت درک عمیق ارتباط بین ساختمان و عملکرد بافتهای بدن پستانداران در شرایط مختلف سلامت و بیماری و تولید جایگزین های بیولوژیک جهت بازسازی ، حفظ و یا بهبود عملکرد بافتها.
این رشته بیشتر در زمینهٔ پزشکی و در گستره میکروسکوپیک فعالیت دارد. در این شاخه تخصص درآناتومی، بیوشیمی و مکانیک سلول‌ها و ساختارهای درون سلولی برای درک بیشتر فرایند بیماری و توانایی داخل شدن به بخشهای ویژه سلول لازم است. هدف این شاخه که در اواخر قرن بیستم پایه‌گذاری شده‌است، مطالعه و تهیه مدل‌های ایده‌آل از ماکرومولکول‌ها و ساختار سلولی است که منجر به درک بهتر پدیده‌های درون یاخته‌ای و همچنین فهم عمیق‌تر مکانیسم تاثیر عملکرد ناصحیح آنها در بروز حالات بیماری می‌شود. به علاوه این مدل‌ها سبب ارزیابی موثرتر فرضیه‌ها و نظریه‌های درمانی مانند طراحی انواع پروتئینها با خصوصیات منحصر به فرد لیگاند-رسپتوری می‌گردد.
از جمله اهداف دیگر این شاخه، مطالعه و مدلسازی ساختار سلول و فرایند بازیابی جراحات در بافتهای آسیب دیده به منظور ارائه روشهای درمانی بهینه تر جهت تقلیل و رفع ضایعات بافتی و همچنین تولید نمونه‌های مصنوعی برای جایگزینی آنهاست. به این منظور علل و مکانیسم‌های تبدیل سلولهای بنیادی به بافتها و ارگانهای مختلف بررسی و با استفاده از مدل‌های بدست آمده بافتهای آسیب دیده ترمیم یا در خارج از بدن به صورت مصنوعی تولید می‌شود. از جمله این بافتها و ارگانها می‌توان به استخوان، غضروف، کبد، پانکراس، پوست و رگ‌های خونی اشاره کرد.
یکی از روشهای موثر و رایج در درمان بسیاری از بیماریها پیوند اعضاء می باشد. یافتن منابع پیوند مناسب بسیارمشکل است. برای حل این مشکلات و یافتن منابع جدید پیوند، متخصصان این رشته با استفاده از سلولهای خود فرد و همچنین قالبهایی از بیو مواد که پس از پیوند پاسخ ایمنی را بر انگیخته نکند و به راحتی در بدن قابل جذب باشد، می توانند منابع جدید پیوند تهیه نمایند و از رنج بیماران بکاهند.
در مهندسی پزشکی گرایش بافت ابتدا یک ماده متخلخل به عنوان ماتریکس خارج سلولی یا داربست برای رشد سلول‌ها تهیه شده و سپس عوامل رشد بر روی آن قرار می‌گیرد. پس از رشد مناسب سلول‌ها در فضای تخلخل‌ها، داربست از محیط آزمایشگاه به درون بدن موجود زنده منتقل می‌شود. به تدریج رگها به داربست نفوذ می‌کنند تا بتوانند سلول‌ها را تغذیه نمایند. در بافتهای نرم بدن داربست تخریب شده و بافت جدید جایگزین آن می‌شود ولی در بافتهای سخت، می‌توان از موادی بهره گرفت، که لزوماً تخریب پذیر نباشند.
گرایش مهندسی بافت ، با بکارگیری روش های نوین سعی در ساخت بسیاری از بافت های بدن دارد. دانشجویان این رشته به بررسی بافت های بدن می پردازند و در واقع مهندسی بافت یعنی درمان بسیاری از نواقص و بیماری های بافتی و ساخت بافت های مصنوعی برای ترمیم ، احیا و جایگزینی بافت های از دست رفته بدن.
برای مثال تولید بافت پوست برای جایگزینی در مواردی همچون سوختگی ، تولید رگ های خونی ، استخوان ، کبد ، کلیه و … را می توان در حیطه فعالیت مهندسی بافت نام برد.
در رشته مهندسی پزشکی گرایش پردازش تصاویر پزشکی اطلاعات جمع‌آوری شده در تغییرات پدیده‌های فیزیکی در بدن را با بهره‌گیری از تکنولوژی تحلیل پردازش الکتریکی و سرعت بالای آن تجزیه و تحلیل می‌کنند و به صورت یک تصویر در می‌آورند و اغلب این تصاویر را می‌توان با اعمال غیر تهاجمی (بدون آسیب) بدست آورد به نحوی که هیچ اثر دردی برای بیمار نداشته باشد. در مهندسی پزشکی گرایش پردازش تصاویر پزشکی تهیه تصویر از اجزاء ایستای بدن مانند استخوانها و بافتها و ادغام ویژگی‌های منحصر به فرد حالت‌های مختلف تصویربرداری مثل SCAN CT (سی تی اسکن) و MRI (ام آر آی) جهت تهیه تصاویر گویاتر مانند تصاویر سه بعدی و همچنین ارائه الگوریتم‌های پردازشی برای مدلسازی بافتهای سالم و ضایعات آنها جهت ارائه روشهای تشخیصی دقیق تر و غیر تهاجمی مورد بررسی قرارمی‌گیرد. همچنین بررسی فیزیولوژی و حرکت بافتهای دینامیک در بدن مانند قلب وعروق ازطریق تصویربرداری عملکردی(Functional Imaging) و تکنیکهای بی‌درنگ (Real Time) و همچنین مدلسازی این رفتارها در بافتهای سالم و ناسالم در جهت تشخیص بهتر ناهنجاریها و تصویربرداری مولکولی به منظور مطالعه موقعیت، ساختار و حرکت مولکول‌ها (مانند مولکول‌ها و سلولهای سرطانی) و توجیه این حرکات بر اساس الگوریتم‌های آماری و همچنین مطالعه و مدلسازی مکانیسم‌های مختلف حیات در سطح مولکولی به صورت غیرتهاجمی برای ارائه روشهای درمانی دقیق‌تر مثل طراحی آنتی‌بادیها و ردیابی آنها برای از بین بردن بهتر مولکول‌ها و سلولهای مهاجم و تقلیل آسیب به سلولهای سالم بدن مورد نظر است.
رشته مهندسی پزشکی گرایش توانبخشی به معنی کاربرد علوم و تکنولوژی مهندسی در توانبخشی است. در مهندسی توانبخشی، تکنولوژی برای جایگزین کردن یا تقویت یک عمل فیزیکی که دچار اختلال شده یا از بین رفته است، به کار گرفته می‌شود. رشته مهندسی پزشکی گرایش توانبخشی، شامل طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاه‌هایی می‌باشد که به افراد در غلبه بر محدودیتها و معلولیت‌ها کمک می‌کنند. هدف اصلی در رشته مهندسی پزشکی گرایش توانبخشی کاربرد علم و تکنولوژی دربهبود کیفیت زندگی افراد معلول است. به عبارت دیگر مهندسی توانبخشی کاربرد دستاوردهای بشر در زمینه‌ها و شاخه‌های متنوع علوم، فناوری و مهندسی در توانمندسازی و بهبود کیفیت زندگی برای افرادی است که محدودیت حسی و حرکتی حتی در سطوح نزدیک به سلامت دارند. در این حوزه طیف وسیعی از افراد جامعه مورد توجه واقع می‌شوند. روش‌ها و فناوریهایی که در حوزه علوم مهندسی بدست آمده، برای افزایش سطح خدمات توانبخشی گسترش یافته است. طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاه‌های پزشکی که به افراد درغلبه برعوارض ناتوانایی‌ها و معلولیت‌های موقت، دائمی یا افزایش قابلیت‌ها و توانمندی‌های خود کمک می‌کنند، بخشی از حوزه مهندسی توانبخشی است.
مهندس توانبخشی یک عضو مؤثر در تیم توانبخشی است. برای روشن‌تر شدن نقش یک مهندس پزشکی گرایش توانبخشی باید جایگاه مهندس توانبخشی و سایر اعضای در تیم توانبخشی به خوبی تبیین شده باشد. یک تیم توانبخشی هنگامی شکل می‌گیرد که یک مددجو برای اولین بار به کلینیک توانبخشی مراجعه می‌کند. در کلینیک ابتدا یک نفر سرپرست برای ارزیابی وضعیت مددجو و طراحی و مدیریت برنامه توانبخشی برای آن شخص انتخاب می‌شود. سرپرست متناسب با نوع درخواست، سوابق بیماریها و مشکلات پیشین و وضعیت فیزیکی آن شخص، آزمایشات و ارزیابی‌هایی از آن شخص بعمل می‌آورد. سرپرست پس از تکمیل فرآیند تشخیص، متناسب با نیاز آن شخص به خدمات توانبخشی، یک برنامه توانبخشی برای آن شخص طراحی می‌کند. هر قسمت از این برنامه به متخصصان و تجهیزات خاصی نیاز دارد. هر یک از متخصصان توانبخشی برای ارائه خدمات خاصی تعلیم دیده‌اند و دراجرای برنامه توانبخشی ملاحظات خاص مورد نظر خود را با اعضای تیم تبادل می‌نمایند. برخی تجهیزات توانبخشی متناسب با هر مددجو باید طراحی و ساخته شود. طراحی و ساخت این دستگاه‌ها به سفارش سرپرست تیم توانبخشی و برعهده متخصص مهندسی توانبخشی قرار دارد.
مهندس توانبخشی باید وسایل و دستگاه‌های مورد نیاز را بگونه‌ای طراحی و تولید کند که هم حداکثر استفاده مفید از قابلیت‌های جسمی، حسی و حرکتی موجود مددجو شده باشد و هم کارآیی وسیله درمانی ساخته شده در روند درمان مددجو افزایش یابد.
در یک تیم توانبخشی، مهندس پزشکی گرایش توانبخشی زمینه‌های مختلف مهندسی و توانبخشی را به گونه‌ای به کار می‌گیرد تا فرد معلول، متناسب با میزان معلولیت و محدودیت، امکان استفاده از قابلیت‌های جایگزین، ابزار و تجهیزات مناسب برای درمان و برای انجام فعالیتهای روزانه خود را داشته باشد.
حوزه فعالیت گسترده مهندسان توانبخشی، طیف وسیعی از وظایف را برای آنها ایجاد کرده است. در این مقاله چهار محور عمده از این وظایف بیان می‌شود.
۱ – راهبردهایی برای کمک به افراد در غلبه بر محدودیت ها، تدبیر نمایند.
۲ – دستاوردهای علمی و فنی را برای به حداقل رساندن محدودیت‌های حسی و حرکتی افراد معلول بکار گیرند.
۳ – طراحی و ساخت دستگاه‌های پزشکی کمکی برای انجام کار مورد نظر، متکی بر سیستمهای حساس آسیب‌ناپذیر یا آسیب‌پذیر جزئی باشند.
۴ – دانش وسیعی در زمینه بدن انسان برای سنجش محدودیتها و نیازهای مددجو در اختیار داشته باشند تا بتوانند تکنیکها و تجهیزات پزشکی مناسب برای غلبه با آن نقائص پیشنهاد نمایند.
امروزه مهندسی توانبخشی کاربردهای متعددی یافته است که بطور عمده بر مبنای طراحی، بهینه‌سازی و توسعه تکنولوژی برای ارائه خدمات بهتر توانبخشی استوار است. برخی از این کاربردها شامل موارد زیر است:
۱ – طراحی مراکز زندگی مستقل که به معلولان جسمی یا ذهنی اجازه می‌دهد با استفاده از سرویس‌های کمکی، زندگی مستقلی داشته باشند.
۲ – ایجاد و راه اندازی سیستمهای ارتباطی تکمیلی که توانایی ارتباط را برای افراد ناتوان فراهم می‌سازد.
۳ – طراحی وسایلی که به بهبود کیفیت زندگی و سلامت مددجو کمک کند.
۴ – طراحی و بهینه سازی صندلی ویلچیر براساس اصول مهندسی
۵ – استفاده از اصلاح فضای کاری برای ایجاد محیطی که افراد معلول بتوانند در جریان کار شرکت کنند.
۶ – اصلاح تجهیزاتی مانند چرخ فرمان، پدال گاز، یا پدال ترمز بطوریکه فرد معلول بتواند بطور مستقل وسیله نقلیه موتوری را براند.
۷ – طراحی رباتهایی که به معلولین، سالمندان و بیماران درانجام فعالیتهای روزمره کمک نماید.
۸ – طراحی تجهیزات کمک شنوایی، کمک بینایی، کمک گویایی و کمک بساوایی
در این زمینه سعی می‌شود با استفاده از قوانین موجود در مهندسی و تکنیکهای پیشرفته و ابزار لازم یک طرح کلی و جامع از ارگانهای زنده، از باکتری گرفته تا انسان، تهیه می‌کنند. در این رشته برای تحلیل اطلاعات حاصل از آزمایشها و فرمول‌بندی کردن جزئیات فیزیولوژیکی با روابط ریاضی، از مدلسازی کامپیوتری استفاده می‌شود. سیستمهای زنده دارای یک مجموعه بسیار با قاعده به همراه بازخورد برای کنترل خود هستند.ازجمله علومی که با مدل سازی سیستمهای بیولوزیکی دربستره مهندسی پزشکی با یک فرمت جدید می توان تحلیل کرد علوم پزشکی مشرق زمین است فی الجمله طب سنتی ایران وچین که گستره ای از پارامدیک دست نیافته است وشاید به علت قدمتش با پزشکی نوپای غربی همپا نشده وسرشار از رموز واسرار است.
رشته مهندسی پزشکی گرایش ابزار دقیق ، کاربرد الکترونيک و اصول و تکنيک های اندازه گيری در توسعه دستگاه هايی است که در تشخيص و درمان بيماری ها به کار گرفته می شود. کامپيوترها به طور فزاينده ای در گرایش بيوالکتريک و گرایش ابزار دقيق اهميت يافته اند. محدوده کاربرد کامپيوتر در رشته مهندسی پزشکی گرایش بيوالکتريک، از ميکروپروسسورهايی که برای انجام کارهای گوناگون درتجهيزات پزشکی تک منظوره مورد استفاده قرار می گيرد تا توان محاسبه ای که در پردازش حجم بالايی از اطلاعات در يک سيستم تصوير برداری پزشکی مورد نياز می باشد، تغيير می کند. سیستمهای تصویربرداری پزشکی به وسیله مهندسان پزشکی گرایش ابزار دقیق ساخته می‌شوند.
فناوری اطلاعات همان طور که به‌وسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) تعریف شده‌است، به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستمهای اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزار رایانه می‌پردازد.
به طور کوتاه، فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه‌ها و نرم‌افزار سروکار دارد تا از این طریق تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و ایمن انجام پذیرد.
دانش فناوری اطلاعات و رایانه با هم فرق می‌کنند، هرچند در موارد زیادی نیز با هم اشتراک دارند. به طور خلاصه اگر علم رایانه را مشابه مهندسی مکانیک بگیریم، فناوری اطلاعات مشابه صنعت حمل و نقل است و این یعنی فناوری اطلاعات بسیار از علم رایانه وسیع‌تر (و پیچیده تر) است. این اصطلاح در دهه ۱۹۹۰ جایگزین اصطلاحات پردازش داده‌ها و سیستمهای اطلاعات مدیریت شد که در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۶۰ بسیار رایج بودند. فناوری اطلاعات معمولاً به کلیه فناوریهایی اشاره دارد که در پنج حوزه جمع آوری، ذخیره سازی، پردازش، انتقال و نمایش اطلاعات کاربرد دارند.
اخیرا تغییر اندکی در این عبارت داده می‌شود تا این اصطلاح به طور روشن دایره ارتباطات مخابراتی را نیز شامل گردد. بنابراین عده‌ای بیشتر مایلند تا عبارت «فناوری اطلاعات و ارتباطات» (فاوا) (Information and Communications Technology) یا به اختصار ICT را به کار برند.
دوره کارشناسی ارشد فناوری اطلاعات پزشکی به عنوان گرایش جدید از رشته مهندسی پزشکی پیشنهاد شده است.ضرورت وجود اطلاع رسانی پزشکی در حوزه پزشکی در دهه های گذشته از عوامل مهم در توجیه فناوری اطلاعات به عنوان یک رشته کاربردی مهم در دهه اخیر بوده است.نظر به گسترش سریع حوزه فناوری اطلاعات مدیریت در این حوزه اهمیت روزافزونی یافته است. فناوری اطلاعات پزشکی هم اکنون از زمینه های مهم فناوری اطلاعات است و طبیعتاْ مدیریت فناوری اطلاعات در این حوزه اهمیت زیادی دارد.
گرایش مدیریت فناوری اطلاعات پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد برگزار می شود که البته ظرفیت پذیرش کمتری نیز نسبت به سایر گرایش ها دارد. دانشجویان در این گرایش در زمینه های پزشکی از راه دور ، سیستم های اطلاعات و سلامت ، سیستم های هوشمند در سلامت و … به تحصیل می پردازند و بهره مندی از خدمات فناوری اطلاعات در حوزهه سلامت و پزشکی هدف از ارائه گرایش مدیریت فناوری اطلاعات پزشکی است.
اما هدف از رشته مهندسی فناوری اطلاعات پزشكی، ایجاد تعامل بین ICT و حوزه بهداشت و درمان و استفاده از خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات (جمع‌آوری، ذخيره وبازيابی، ارسال، پردازش و بازنمايی اطلاعات) در حوزه سلامت و پزشكی است.
دانشجويان رشته مهندسی فناوری اطلاعات پزشکی در دوران تحصیل در يكی از زمينه‌های پزشكی از راه دور، سيستم‌های اطلاعات سلامت، سيستم‌های هوشمند در سلامت و مديريت و سياست گذاری كلان فناوری اطلاعات در سلامت تخصص پيدا می کنند.
در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی سه گرایش ورزش، اطلاعات پزشکی و بیوالکتریک وجود دارد.برای معرفی بهترین گرایش مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد، لازم است در ابتدا موارد متعددی را در نظر داشته باشید.
به طور مثال از نظر برخی داوطلبان درآمد مهم است، از نظر برخی محیط و آرامش در حیطه فعالیت، برای برخی دیگر جنبه پیشرفت در کار و برای برخی نیز امنیت شغلی … به همین دلیل برای معرفی بهترین گرایش در این مقطع باید در ابتدا نیازهای خودتان و مواردی را که دوست دارید از شغل‌تان دریافت کنید، در نظر داشته باشید. برای این که بهترین رشته از گرایش های مهندسی پزشکی در مقطع ارشد را انتخاب کنید، توصیه می‌کنیم حتما از کمک مشاوران بهره ببرید.
ما در ادامه قصد داریم گرایشهای مهندسی پزشکی در مقطع ارشد را بررسی کنیم.
در میان گرایشهای مهندسی پزشکی در مقطع راشد، می‌توان گرایش بیوالکتریک را یکی از گسترده‌ترین آنها در نظر گرفت.
در این گرایش می‌توانید به حوزه‌های تحقیقاتی متعددی دسترسی داشته باشید که در ادامه این موارد را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
پردازش سیگنال‌های حیاتی شامل ساخت سخت‌افزارهای مناسب برای استفاده بهینه از فناوری می‌شود تا سیگنال به خوبی دریافت شده و همچنین تحلیلهای لازم روی آن انجام شود.
وسایل تصویر برداری پزشکی یکی از مهم‌ترین وسایل در صنعت پزشکی محسوب می‌شوند و به همین دلیل این حیطه در میان حوزه‌های کاری رشته مهندسی پزشکی می‌تواند جذاب‌تر باشد.
حیطه گفتار، صوت، گفتار درمانی،مدلسازی سیستمهای بیولوژیک و طراحی اندام‌های مصنوعی و توانبخشی نیز از جمله حیطه‌های پر طرفدار در گرایش بیومتریال محسوب می‌شوند.
اگر از گرایش های مهندسی پزشکی در مقطع دکتری چیزی نمی‌دانید، در ادامه همراه ما باشید.
در مقطع دکتری همانند تمامی رشته‌های دیگر تمرکز بر روی نوآوری است. در این مقطع باید حرفی برای گفتن و ایده‌ای برای عملی کردن داشته باشید. در نهایت نیز ایده‌ها باید به پزشکان برای درمان و تشخیص بیماریها کمک نماید.
گرایش های رشته مهندسی پزشکی در مقطع دکتری شامل موارد زیر می‌شود، بیوالکتریک، بیومکانیک، بیومتریال، توانبخشی و ورزش می‌شود.
در صورتی که می‌خواهید بدانید کدام گرایش مهندسی پزشکی بهتر است؟ برای تحصیل در مقطع دکتری، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
گرایش بیومکانیک، یکی از حوزه‌های مهم در علم مهندسی است که به بررسی رفتار و عملکرد سیستمهای زنده با استفاده از اصول مکانیک و فیزیک می‌پردازد. این حوزه، در بسیاری از زمینه‌های پزشکی، ورزشی، بیوتکنولوژی و … کاربرد دارد و به بهبود عملکرد سیستمهای زنده و همچنین طراحی و توسعه دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی کمک […]
گرایش بیوالکتریک مهندسی پزشکی به بررسی سیستمهای الکتریکی بدن انسان و تاثیر آنها بر سلامتی می‌پردازد. این گرایش، مهندسان پزشک را با استفاده از الکترونیک و الکتروفیزیولوژی، به بررسی سیستمهای الکتریکی بدن انسان و کاربرد آن در تشخیص و درمان بیماریها می‌کشاند. از زمانی که بدن انسان کشف شد، افرادی که به دنبال درک بهتر […]
کاراموزی در رشته مهندسی پزشکی یک فرصت بی‌نظیر برای آشنایی با صنعت و بخش درمان و یادگیری عملی است. اما کجا بهتر است کارآموز خود را انجام دهید؟ بيمارستان ها يا شركت ها؟ در این مقاله، من به شما مزایا و معایب هر دو گزینه را نشان می‌دهیم و نکات مفیدی را به شما معرفی […]
